środa, 23 października 2013

Wielki Wóz i Gwiazda Polarna




 Lato to czas turystycznych wojaży, zwiedzania, opalania się i zabawy. Gdy oddalimy się od miejskich świateł, mamy w nocy okazję spojrzeć na prawdziwe czarne niebo. Miliony, wydawałoby się, gwiazd mrugają do nas, widzimy jasny pas Drogi Mlecznej, czasem zauważymy spadającą gwiazdę.    
         W rzeczywistości oko ludzkie ma teoretycznie szansę dostrzec kilka tysięcy gwiazd, przy czym nie wszystkie są widoczne w ciągu jednej nocy i z danego miejsca na Ziemi. Jednak liczba ta jest nikła w porównaniu z ilością gwiazd, których nie widzimy.
       W naszej Galaktyce są dziesiątki miliardów gwiazd!.
Wszyscy umieją rozpoznać na niebie Wielki Wóz. Już znacznie mniej ludzi potrafi dostrzec Mały Wóz i znaleźć Gwiazdę Polarną. A przecież określenie kierunku północy może nam się przydać w nocnych letnich wycieczkach.

                          Wielki Wóz

                  Kliknij na obrazek aby powiększyć.
 Na rysunku przypominam kształt Wielkiego Wozu. Składa się on z jasnych gwiazd i widoczny jest na niebie przez całą noc.
                          
 Wielki Wóz stanowi część gwiazdozbioru nazywanego przez astronomów Wielką Niedźwiedzicą.
 


     Jego nazwa ma przypominać historię nimfy Kallisto uwiedzionej przez Zeusa. Gdy o romansie dowiedziała się jej opiekunka, Artemida, będąca boginią płodności, Kallisto musiała zginąć. Po śmierci Zeus przemienił nimfę w Niedźwiedzicę i umiejscowił ją na niebie. Jednak zazdrosna żona Zeusa, Hera, przekonała bogów, aby gwiazdozbiór ten nie mógł kąpać się w falach oceanu. Właśnie dlatego Wielka Niedźwiedzica nigdy nie zachodzi za horyzont.
          Jak znaleźć Gwiazdę Polarną
Gdy już znaleźliśmy Wielki Wóz, czas na odszukanie Gwiazdy Polarnej. Zwróćmy uwagę na dwie tylne gwiazdy w Wielkim Wozie. Połączmy je w myśli linią i pociągnijmy ją dalej w górę wozu. W odległości 5 takich odcinków dostrzeżemy dość jasną gwiazdę - to Polaris. Jak wiadomo wskazuje ona kierunek północny.
                 


     Kliknij na rysunek, aby się powiększył.
Cała operacja jest przedstawiona na rysunku powyżej.
      
 Gwiazda Polarna stanowi koniec dyszla Małego Wozu, który jest skierowany odwrotnie niż Wielki Wóz, i który możemy teraz łatwo wyłuskać spośród otaczających gwiazd. Wielki Wóz to część gwiazdozbioru Małej Niedźwiedzicy. Mała Niedźwiedzica jest również związana z nimfą Kallisto, poprzez jej syna Arkasa, który po śmierci również został przez Zeusa przeniesiony na niebo.
    
          Trójkąt Letni
        
Kolejnym układem gwiazd, który na letnim niebie można łatwo odnaleźć jest Trójkąt Letni. Tworzą go trzy bardzo jasne gwiazdy.
               
            


       Kliknij, aby powiększyć.
 Na rysunku mamy schematycznie przedstawiony układ gwiazd tworzących Trójkąt Letni wraz z gwiazdozbiorami do których należą.
           Gdy chcemy odnieść rysunek do nieba, wystarczy go podnieść nad głowę i spróbować dopasować zaznaczone kształty gwiazdozbiorów do rozgwieżdżonego nieba. Najłatwiej zacząć szukanie od gwiazdozbioru Łabędzia, którego najjaśniejsze gwiazdy tworzą kształt krzyża.               
            Najjaśniejsza gwiazda to Deneb. W skład Trójkąta Letniego wchodzi jeszcze Wega z gwiazdozbioru Lutni (w której 4 gwiazdy położone obok Wegi tworzą równoległobok) oraz Altair, "oko" Orła.

Krzysztof Czart

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz